Śniegoń Franciszek Leopold (1809—1891), biskup sufragan wrocławski, działacz społeczny.
Ur. 2 X (3 X wg ksiąg metrykalnych) w Cieszynie, był synem Pawła (1774—1858), szewca, i Marii Rozalii z domu Kubala (1771—1832). Miał ośmioro rodzeństwa, spośród którego wieku pełnoletniego dożyły siostry: Teresa Filipina (1802—1855), żona od r. 1820 Franciszka Świerczyny, a od r. 1830 Ferdynada Stillera, i Tekla Franciszka (1804—1831), żona Bernarda Necky’ego (Neky’ego), oraz bliźniacy: Jan Nepomucen (1812—1864), szewc, i Paweł (ur. 1812).
Ś. uczył się w l. 1819—25 w gimnazjum katolickim w Cieszynie, a następnie na kursie filozoficznym w Brnie. W l. 1827—31 studiował teologię w seminarium duchownym w Ołomuńcu. Jako diakon pracował w r. 1831 w parafii p. wezw. św. Marii Magdaleny w Cieszynie, wykazując się ofiarnością w czasie epidemii cholery. Po przyjęciu 25 XI 1832 w Ołomuńcu święceń kapłańskich został w cieszyńskiej parafii wikarym, a ponadto był katechetą w szkole żeńskiej oraz na zastępstwach w Gimnazjum Katolickim i Szkole Głównej, a także kapelanem w garnizonie wojskowym. W r. 1840 pełnił obowiązki administratora parafii w Ustroniu, a 4 XI t.r. został proboszczem w Lesznej Górnej (pow. cieszyński). Dn. 12 X 1841 objął probostwo kościoła p. wezw. Michała Archanioła w Trzycieżu, parafii zdominowanej przez protestantów. W r. 1850 został dziekanem jabłonkowskim. Zabiegał o poprawę oświaty, w szkółkach parafialnych wprowadzał polskie podręczniki, śpiewniki i modlitewniki, prenumerował też założone w r. 1848 pierwsze polskie czasopismo na Śląsku Cieszyńskim „Tygodnik Cieszyński”. W r. 1853 doprowadził do założenia Stow. dla Wspierania Ubogiej Dziatwy Szkolnej Gmin w Górach Leżących Jabłonkowskiego Okręgu.
Przeniesiony w r. 1855 na probostwo w Jabłonkowie, kontynuował Ś. zapoczątkowaną przez poprzedniego proboszcza, Wawrzyńca Piontka, budowę szpitala sióstr elżbietanek oraz przeprowadził remont kościoła. Ciesząc się poparciem bp. wrocławskiego Heinricha Förstera, otrzymał w r. 1859 funkcję radcy Generalnego Wikariatu austriackiej części diec. wrocławskiej. Przyczynił się w r. 1862 do wyremontowania kościoła w Gutach (obecnie część Trzyńca), wybudowania nowej szkoły w Bukowcu oraz założenia bibliotek szkolnych w Bukowcu, Łomnej i Piasecznej. Przeznaczył 200 guldenów na mającą powstać w Jabłonkowie paraf. szkołę główną, oraz 50 guldenów w r. 1864 na seminarium nauczycielskie w Cieszynie. T.r. otrzymał nominację na nadzorcę (inspektora) szkół katolickich na Śląsku Cieszyńskim. Dwa razy w roku organizował konferencje nauczycieli katolickich dekanatu jabłonkowskiego. W czasie wojen Austrii z Danią w r. 1864 i z Prusami w r. 1866 ofiarowywał datki na rannych żołnierzy austriackich. W r. 1866 został mianowany przez generalnego wikariusza austriackiej części diec. wrocławskiej ks. Antona Helma sekretarzem komisariatu cieszyńskiego Generalnego Wikariatu, a w r. 1870 został jego komisarzem. Należał do założycieli powstałej t.r. Czytelni Katolickiej w Jabłonkowie i był członkiem Mährisch-Schlesische Gesellschaft zur Beförderung des Ackerbaues, der Naturund Landeskunde w Brnie. Przyczynił się do wybudowania w r. 1872 nowej szkoły katolickiej w Żukowie Górnym (obecnie w granicach Czeskiego Cieszyna), którą wsparł sumą 60 guldenów. Za swą działalność otrzymał godność honorowego obywatela Jabłonkowa.
Po śmierci ks. Helma, dekretem bp. Förstera z 24 VI 1872, otrzymał Ś. nominację na generalnego wikariusza austriackiej części diec. wrocławskiej. Urząd ten objął 11 VII t.r. i jeszcze w tym miesiącu otrzymał godność honorowego kanonika kapit. wrocławskiej. Mimo protestów zdominowanych przez Niemców władz Cieszyna, decyzją bp. Förstera objął także po ks. Helmie probostwo tamtejszej parafii p. wezw. św. Marii Magdaleny; instalacja odbyła się 16 IX. Był członkiem działającego od t.r. Tow. Naukowej Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego, które też wspierał finansowo, jak również powstałego w r. 1873 Dziedzictwa bł. Jana Sarkandra dla Ludu Polskiego na Śląsku. Przyczynił się do sprowadzenia do Cieszyna na początku r. 1876 zakonnic ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. Papież Pius IX mianował go w r. 1878 papieskim prałatem domowym. Ś. utworzył w r. 1879 fundację zapomogową dla chorych i emerytowanych kapłanów, a w r. 1882 założył Fundację Henrykowską, mającą uczcić dzieło zmarłego w r. 1881 bp. Förstera; każdą z tych fundacji zasilił kwotą 1 tys. złr. W r. 1880 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa. Dn. 26 X 1882 obchodził pięćdziesięciolecie kapłaństwa, a w listopadzie t.r. cesarz Franciszek Józef I mianował go kanonikiem honorowym katedry wrocławskiej dla austriackiej części diecezji. Ś. uczestniczył 13 VI 1883 w spotkaniu założycielskim Tow. Katolickiego Politycznego (ostatecznie przybrało ono nazwę Związek Śląskich Katolików) i został jego honorowym prezesem.
Dzięki poparciu cesarza Franciszka Józefa I oraz bp. wrocławskiego Roberta Herzoga otrzymał Ś. 9 VIII 1883 nominację na biskupa sufragana dla austriackiej części diec. wrocławskiej (z tytularną stolicą Tanes) z siedzibą w Cieszynie; jednocześnie uzyskał papieską dyspensę od braku stopnia doktorskiego z teologii, wymaganego przez prawo kanoniczne od kandydatów na biskupa. Z udziałem bp. Herzoga, bp. sufragana wrocławskiego Hermanna Gleicha i bp. krakowskiego Albina Dunajewskiego odbyła się 30 IX t.r. w kościele św. Marii Magdaleny w Cieszynie konsekracja Ś-ego na biskupa sufragana. Ś-owi podlegało 12 dekanatów i 98 parafii. Konsekrował nowe kościoły: w r. 1885 w Trzyńcu, w r.n. w Ligotce Kameralnej, a w r. 1888 w Pierśćcu (pow. bielski) i Dziedzicach. Odciążając biskupa wrocławskiego, udzielał sakramentu bierzmowania oraz święceń kapłańskich w austriackiej części diec. wrocławskiej. Mimo nacisków nowego (od r. 1889) bp. wrocławskiego Georga Koppa, nie zgodził się w r. 1890 na usunięcie z Cieszyna ks. Józefa Londzina. W dalszym ciągu wspierał finansowo różne inicjatywy o charakterze dobroczynnym, m.in. rodziny dotknięte t.r. klęską nieurodzaju. W l. 1888 i 1890 przebywał na kuracjach w Jaworzu (pow. bielski). Zmarł 3 VII 1891 w Cieszynie; jego ciało zabalsamowano i 7 VII pochowano na cmentarzu koło kościoła p. wezw. św. Jerzego.
Tablica pamiątkowa z okazji konsekracji biskupiej Ś-a z r. 1883 została w r. 1920, jako pomnik niemiecki, usunięta przez Komisję Administracyjną i złożona na kościelnym strychu; ponownie umieszczono ją w kościele p. wezw. św. Marii Magdaleny w r. 2003. Imieniem Ś-a została nazwana ulica w Cieszynie. W diec. bielsko-żywieckiej obchodzono od 30 IX 2013 do 5 X r.n. rok Ś-a, połączony z modlitwami o jego beatyfikację.
Portret przez Vinczego Kabatha w Muz. Hist. w Bielsku-Białej, sygn. MBB/S/3552; Fot. w Muz. Śląska Cieszyńskiego i klasztorze Boromeuszek w Cieszynie; — Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, Cieszyn 1995 II; Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Kat. 1996 s. 430—1 (bibliogr.); — Bałtarowicz P., Biskup Franciszek Śniegoń w służbie Kościoła, w: Kształtowanie tożsamości religijnej i kulturowej na Śląsku Cieszyńskim w latach działalności Książęco-Biskupiego Wikariatu Generalnego Księstwa Cieszyńskiego (1770—1925), Red. J. Budniak, K. Mozor, Cieszyn 2004 s. 69—79 (fot.); Homola-Skąpska I., „Tygodnik Cieszyński” i „Gwiazdka Cieszyńska” pod redakcją Pawła Stalmacha 1848—1887, Kat.—Kr. 1968 s. 179; Londzin J., Historia Generalnego Wikariatu w Cieszynie, Cieszyn 1926 s. 23—33; Morys-Twarowski M., Przyczynek do genealogii Franciszka Śniegonia, biskupa sufragana wrocławskiego, „Sobótka” R. 65: 2010 z. 4 s. 597—604; tenże, Stosunki wyznaniowe, w: Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848—1918), Red. K. Nowak, I. Panic, Cieszyn 2013; tenże, Sytuacja wyznaniowa w Cieszynie od 1848 do 1918 roku, w: Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów najnowszych, Red. I. Panic, Cieszyn 2010 III 100—3, 119—120 (bibliogr.); Olszar H., Biskup Franciszek Ksawery Śniegoń (1809—1891), „Wiad. Diec.” 1991 nr 7; Poloczkowa B., Fundacje społeczne mieszkańców Cieszyna XV—XX w., „Pam. Cieszyński” T. 6: 1993 s. 34; Tomecki K., Ks. Franciszek Śniegoń — pierwszy biskup cieszyński. Edycja tekstów źródłowych i komentarz, „Śląskie Studia Hist.-Teolog.” T. 25/6: 1993 s. 317—42; — Jahres-Bericht der Obst-, Wienund Gartenbau-Sektzion der k.k. mährisch-schlesischen Gesellschaft zur Beförderung der Landwirtschaft, der Naturund Landeskunde für das Jahr 1864, Brünn 1865 s. 22; Sprawozdanie Towarzystwa Naukowej Pomocy Księstwa Cieszyńskiego 1874/5 s. 3, 1877/8 s. 3, 1878/9 s. 3, 1884/5 s. 6, Cieszyn; Sprawozdanie z czynności Dziedzictwa bł. Jana Sakrandra dla ludu polskiego na Śląsku za r. 1883 i 1884, Cieszyn 1885 s. 10; — „Gwiazdka Cieszyńska” 1854 nr 47, 1864 nr 44, 1865 nr 19, 1870 nr 20, 1872 nr 28—30, 38, 41, 1873 nr 9, 49, 1876 nr 19, 1879 nr 3, 16, 1880 nr 44, 1882 nr 21, 46, 1883 nr 24, 39, 40, 1885 nr 12, 38, 43, 1886 nr 29, 32, 1888 nr 30, 46, 1889 nr 40, 1890 nr 11, 24, 28, 30, 1891 nr 27, 28, 29 (ryc.); „Nowy Czas” 1880 nr 44; „Poseł Związku Śląskich Katolików” T. 15: 1891 s. 57; „Wiad. Diec.” 1984 nr 10, 1991 nr 7; — Nekrologi z r. 1891: „Gaz. Lwow.” nr 152, 154, „Gaz. Narod.” nr 163, „Przegl. Katol.” nr 30 s. 478, „Przegl. Polit.” (dod. do „Rolnika Śląskiego”) nr 13, „Silesia” [Cieszyn] nr 150, 161, „Wiener Zeitung” nr 149; — AP w Kat., Oddz. w Cieszynie: Katholisches Gymnasium in Teschen, sygn. 15 s. 219, 226, 245, 262, niepaginowane s. (1824 — I kl. human., 1825 — II kl. human.); Parafia rzymskokatol. p. wezw. św. Marii Magdaleny w Cieszynie: Metryki chrztów, t. 14 A cz. 2 s. 113, Metryki zgonów, t. 5A s. 118 (dot. matki), t. 9A s. 53; Parafia rzymskokatol. p. wezw. św. św. Piotra i Pawła w Skoczowie: Metryki ślubów, Skoczów, s. 84 (dot. siostry, Teresy).
Michael Morys-Twarowski